Sophie in gesprek met Ajdin Kolonic

529

✍️ Sophie Asberg

Tennis en de mentale kant van de sport, het blijft boeiend terrein. Dat vindt ook tennistrainer en mental coach Ajdin Kolonic (Bosnië 1978).

Gefascineerd door ‘the mental game’ richtte hij in 2009 zijn mentale platform SlimTennis op (www.slimtennis.nl) en onlangs verscheen zijn boek The Mental Habits of Winners: A Step-By-Step Guide To Becoming a Mentally Strong Tennis Player. Daarnaast ontwikkelde hij twee apps: Top Tennis Tracker en Inner Tennis. Wie is deze veelzijdige man? Sophie Asberg gaat voor TennisPassie met hem in gesprek.

Balkanoorlog

De geschiedenis van Kolonic is bijzonder. Zoals zijn naam al doet vermoeden, liggen zijn wortels niet in Nederland maar in Oost-Europa, Bosnië, het land dat hij op veertienjarige leeftijd samen met zijn vader, moeder en jongere zusje moest ontvluchten toen de Balkanoorlog (1991-1995) uitbrak. “Ik kan me die eerste dag van de oorlog nog goed herinneren”, zegt Kolonic terwijl buiten de voorjaarshagel tegen de ramen ketst. “Ik fietste om zeven uur ’s ochtends door de straten van Prijedor (Bosnië) naar de tennisbaan om te gaan trainen maar ik voelde dat er iets goed mis was. Er waren alleen maar soldaten op straat. En toen ik op de tennisclub aankwam was daar ook niemand. Thuis teruggekeerd hoorden we op de radio dat de oorlog was uitgebroken. Wij hadden het ‘geluk’ dat wij in het centrum van de stad woonden, waardoor we het nog een tijdje konden uithouden omdat de bevolking daar gemengd was, maar de dorpen rondom de stad stonden in brand. Mijn ouders waren bovendien geen intellectuelen, zij hadden vrienden uit alle religies en klassen dus daardoor werden we nog even met rust gelaten.”

Kolonic vervolgt: “Na ongeveer een half jaar hebben mijn ouders mij en mijn zus met valse papieren het land weten uit te smokkelen naar mijn oom en tante in Nederland. Met onze Joegoslavische paspoorten verstopt in onze schoenen, gingen we via Servië naar Hongarije waar we werden opgehaald door onze neef om vanuit daar door te reizen naar Nederland. Ongeveer een half jaar later kwam mijn moeder ook, en daarna uiteindelijk mijn vader. Zo zijn we dus allemaal in Nederland terechtgekomen. Aanvankelijk was het voor tijdelijk, maar wij gingen inmiddels naar school en integreerden goed. Dus tijdelijk werd tenslotte definitief.”

Jos Klaassen

Voor het jonge tennistalent dat Kolonic was, stond het eerste anderhalf jaar in Nederland tennis op een laag pitje, want in het milieu van zijn oom en tante kwam de sport niet voor. Dat was moeilijk, want tennis had van kleins af aan in zijn leven altijd een belangrijke rol gespeeld. Maar toen hij de draad in Nederland eindelijk weer oppakte, voelde dat een beetje als een schok, want de sfeer binnen het prestatieve tennis was hier totaal anders. Kolonic: “Bij ons is het zo dat als je ergens goed in bent, je meer privileges en aandacht krijgt en in Nederland ervoer ik dat heel anders. Toen bleek dat ik wel talent had vond men dat helemaal niet zo bijzonder. Ik miste aandacht en op een gegeven moment had ik nog maar weinig plezier in tennissen. Pas toen ik Jos Klaassen ontmoete kreeg ik er weer lol in. Ik denk vooral omdat hij de eerste trainer was die niet meteen aan mijn techniek begon te sleutelen. Jos ging meer met tactiek aan de slag. Ik kan me herinneren dat ik me toen echt bevrijd voelde. Ik ging ook weer veel beter spelen.”

 IK MERKTE DAT MENTALE ONTWIKKELING EN MENTALE TRAINING WERKT. DAT WEKTE MIJN INTERESSE ENORM.

The mental game

Hoewel Kolonic gaandeweg de jaren prima integreerde, op school en later tijdens zijn studie, voelde hij zich toch niet zo happy. Hij was vaak gefrustreerd en had weinig zelfvertrouwen. Dat kwam ook terug in zijn tennis. Ook al won hij de wedstrijd, toch was hij niet blij. Hij was vooral negatief en baalde overal van. Is toen het zaadje geplant voor de mentale kant van de sport? “Misschien”, zegt Kolonic. “Maar over het ontstaan van mijn fascinatie voor ‘the mental game’ kan ik vrij concreet zijn. Die heeft eigenlijk niets met tennis te maken. Op een gegeven moment kreeg ik via mijn werk als operational risk manager bij een groot vastgoedbedrijf, de mogelijkheid om een aantal trainingen te gaan doen op het gebied van persoonlijke ontwikkeling en psychologie. Dat was voor mij zo´n nieuwe gewaarwording! Door die trainingen ontdekte ik heel veel over mezelf en begon ik echt te veranderen. Dat kreeg ook zijn weerslag op de tennisbaan. Ik ging actiever spelen en ik leerde veel beter om te gaan met mijn emoties tijdens wedstrijden. Ik zag ook duidelijker wat er bij andere spelers gebeurde en hoe ik daar invloed op kon hebben. Ik merkte dus dat mentale ontwikkeling en mentale training werkt. Dat wekte mijn interesse enorm.”

The Mental Habits of Winners

In de periode die volgde ontdekte Kolonic al snel dat hij behoefte had om zijn kennis over tennis over te dragen. Hij ging de trainersopleiding doen, coachte, gaf workshops en hij richtte zijn mentale kennisbank SlimTennis op. Maar daar bleef het niet bij. In het hoofd van Kolonic vormde zich door studie en praktijkervaring gaandeweg de rit langzaam maar zeker zijn eigen mentale theorie, die hij concretiseerde in een compleet model dat hij ‘The Triple Five Mental Strength Theorie’ noemt. Toen Kolonic merkte dat hij de deelnemers aan zijn workshops en de cliënten die hij coachte er goed mee kon helpen, wilde hij graag een groter publiek bereiken waarop hij besloot het model in boekvorm te gieten. En het resultaat mag er zijn: The Mental Habits of Winners: A Step-By-Step Guide To Becoming a Mentally Strong Tennis Player. In zijn boek heeft Kolonic zijn mentale trainingsmodel gepresenteerd middels een boeiend verhaal (fictie) dat voor een groot gedeelte gebaseerd is op waargebeurde ervaringen van Kolonic zelf. Het gaat over de worstelende tennispro Mario die gaat inzien dat als hij als speler wil stijgen op de wereldranglijst hij mentaal sterker moet worden. In een periode van een week gaat hij samen met zijn coach aan de slag met het ‘Triple Five Mental Strength Model’.

Een leuk aspect van het boek is dat het grootste gedeelte van het verhaal zich afspeelt in de zonnige badplaats Umag (Kroatië), zodat je al lezende een zomers gevoel krijgt. Hoe onderscheidt het boek zich van andere tennisliteratuur, naast dat het in verhaalvorm is geschreven? Kolonic: “Kort gezegd vind ik dat ik een compleet palet neerzet. Ik geef niet alleen aan wat mentale training is, maar ook hoe je traint, en waar je traint. Verder gaan de meeste andere bestaande tennistheorieën vaak alleen over sportpsychologische technieken, zoals bijvoorbeeld visualisatie, aandachtcontrole en zelfspraak. Maar ik denk dat je moet focussen op de ontwikkeling van de karakteristieken en kwaliteiten die een mentaal sterke speler heeft en niet alleen op die technieken.”

Trainersopleiding

Hoe het onderdeel ‘mentaal’ in de lesstof van de trainersopleiding is verwerkt, vindt Kolonic zwak. “Wat ik me kan herinneren uit mijn eigen opleidingstijd is dat we het boek Mindset van Jackie Reardon en Hans Dekkers moesten lezen als onderdeel van de cursusstof. Maar er werd verder niks mee gedaan. De meeste tennisleraren in spe uit mijn groep lazen het boek ook niet. Bovendien zijn het ook jonge meiden en jongens die de opleiding doen. Die moet je meer aan de hand nemen in plaats van dat je ze zo’n boek in de schoot werpt en verwacht dat ze er wel wat mee gaan doen. Verder vind ik Mindset een vrij incompleet boek. Het bekijkt de mentale kant niet volledig en het is niet concreet genoeg.”

 ‘EEN MENTAAL PROBLEEM IS TEGENWOORDIG NIET MEER IETS WAAR JE JE VOOR HOEFT TE SCHAMEN, MAAR GEWOON IETS WAARAAN JE GAAT WERKEN.’

Mentale scholing

Om een oordeel te geven over de mentale programma’s op tennisscholen en andere plekken waar kinderen op prestatief niveau worden getraind vindt Kolonic lastig, gewoonweg omdat hij geen zicht heeft op al deze programma’s. “Ik heb wel gemerkt dat de kinderen van tegenwoordig veel makkelijker praten over begrippen zoals zelfvertrouwen en emotiebeheersing dan tien jaar terug, dus dat geeft wel aan dat er programma’s zijn. Maar ik heb nog niet het gevoel dat die programma’s echt goed in elkaar zitten. Al is het alleen maar omdat het relatief zo nieuw is. Maar het feit dat het mentale aspect aan bod komt is al een stap vooruit. Een mentaal probleem is tegenwoordig niet meer iets waar je je voor hoeft te schamen, maar gewoon iets waaraan je gaat werken.”

 ‘ALS JE IN NEDERLAND ARROGANT BENT, DAN BEN JE OOK METEEN ONAARDIG. VOOR IEMAND DIE VAN DE BALKAN KOMT IS DAT EERLIJK GEZEGD HEEL RAAR.’

Topsportklimaat in Nederland

Tot slot het topsportklimaat in Nederland. Wat vindt Kolonic daarvan? “Wat het topsportklimaat in een land is, hangt naar mijn idee erg af van de cultuur. Dat baseer ik overigens niet op literatuuronderzoek of andere studie, maar ik denk dit vooral omdat ik meerdere culturen heb gezien. Wat betreft de Nederlandse cultuur, deze heeft geweldige dingen, maar ook, als het op topsport aankomt, gebrekkige dingen. Hier wordt het bijvoorbeeld niet aangemoedigd om je te onderscheiden. ‘Doe maar normaal, dan doe je al gek genoeg’, die gedachte leeft hier vooral. Op de Balkan of in Amerika is dat heel anders. Daar draait het er juist wel om dat je je onderscheidt en uitstijgt boven de rest. En als je goed bent, krijg je wèl applaus en privileges en word je aangemoedigd om door te gaan. Daarbij komt ook nog eens, wanneer je Nederland bijvoorbeeld met de Balkan vergelijkt, dat de behoefte hier anders is. Iedereen kan hier in principe studeren of heeft andere opties. Dus waarom zou je het risico lopen om aan een topsportcarrière te beginnen? Als je in een Balkanland een goeie drie of twee speler bent, dan gaat men wèl al nadenken over een eventuele profcarrière. Ik denk dus dat het een combinatie is van twee zaken: in Nederland is er geen echte noodzaak en het is een stukje cultuur. Aan de cultuur zou je trouwens misschien nog iets kunnen doen. Het zou bijvoorbeeld op tennisscholen als meer normaal moeten worden beschouwd en moeten worden aangemoedigd dat kids zich een beetje arrogant gedragen. Arrogantie kan heel goed zijn voor hun zelfvertrouwen. Als je in Nederland arrogant bent, dan ben je ook meteen onaardig. Voor iemand die van de Balkan komt is dat eerlijk gezegd heel raar. Die twee dingen worden daar helemaal niet met elkaar vergeleken.”

Bestel hier het boek The Mental Habits of Winners en word ook die mentaal sterke speler waar niemand graag tegen speelt, maar die stiekem door iedereen wordt bewonderd.